Workers and Resources, şehir kurma ve planlı ekonomi oyunudur. Oyunun net bir amaç ve hedefi bulunmamakla beraber, büyüyen nüfusun ihtiyaçlarını karşılama ve Sovyet Cumhuriyetimizi kendi kendine yetebilen iktisadi koşullara ulaştırarak sosyal ve iktisadi gelişmişliği sağlamaya çalışıyoruz.

Gerçekçi mod, oyunda alınıp satılabilen ve üretilebilen bütün kaynak gereksinimlerinin ve inşa edilebilen bütün binalar için gereken kaynak ve işgücü sağlamanın oyuncu tarafından zorunlu olduğu moddur. Bu rehber, gerçekçi mod ve bütün diğer mekaniklerin açık olduğu oyun türü için hazırlanmış olup herhangi bir mekaniği(kirlilik, enerji vs.) kapatarak veya gerçekçi mod kapalı oynamak isteyen insanlar dahil bütün oyuncular için uygundur.

Para, oyunu diğer şehir kurma ve ekonomi simulasyonlarından ayıran en temel unsurlardan. Oyunda ruble ve dolar olmak üzere iki temel para birimi bulunmakta. Ruble, Sovyet gümrükleri ile yapacağınız alışverişlerde dolar ise Nato gümrükleri ile yapacağınız alışverişlerde kullanılır. Para kullanımı için hangi para birimini kullanmak istiyorsanız o tarafın gümrüğü ile kara yolu veya demiryolu bağlantısı bulunmalıdır. Eğer gümrük bölgesine kara veya demiryolu bağlantınız yok fakat yine de alışveriş yapmak istiyorsanız havayolu aracılığıyla uçak veya helikopterler veya denizyolu vasıtasıyla gemiler ile alışveriş yapabilirsiniz. Diğer oyunlardan ayıran en mühim fark ise para kazanmanın tek yolunun ihracattan geçmesi. Halkınızdan vergi vs. Toplayamaz ve halkınıza para ile ürün satamazsınız. Onlara bütün hizmet ve servisleri ücretsiz sağlarsınız ve onların işgücünü bunlar karşılığında satın alıp ürettirdiğiniz ürünleri gümrük kapılarında ruble veya dolara çevirerek kasanıza para girmesiniz sağlayabilirsiniz.

Haritalar sizin sınır komşularınızı, dağ, nehir, orman ve tepeler gibi coğrafi koşullarınızı belirler. Sınırlarınız Sovyet ve Nato gümrük kapıları ile çevrilidir. Gümrük kapılarının karayolu ve demiryolu bağlantı sayıları gümrük kapısının büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Başlangıç aşamasında bağlantı sayısı yüksek Sovyet Gümrüğü sınır kapılarından birini seçmek mantıklı olacaktır. Bunun dışında oyun başlarken nüfuslu harita da seçebilirsiniz. Hatta nüfusun oranını artırıp azaltmak sizin elinizde. Hazır nüfuslu haritalarda kasabalar ‘uyku’ dediğimiz durumda bulunur. Servis ve temel ihtiyaçlarını kendi kendilerine karşılar haldedirler. Ne zaman ki o kasabada herhangi birinin erişebileceği çalışma alanı konumlandırır veya otobüs durağı erişimi izni verirsiniz, o zaman kasaba ‘uyanır’ ve ihtiyaçları sizin karşılamanız gerekir.

Cumhuriyetinizi kurarken oyunun başından sonuna kadar sizi en çok zorlayacak ya da tam tersi rahatlatacak husus ilk kasabanın kurulumudur. Çünkü ilk kasabanın kurulumu ve temel mekaniklerin yurttaşlar üzerindeki etkisi ilk kasabada nispeten daha kolaydır. Eğer gelecekte cumhuriyetinizin başına gelebilecek sorunlardan haberdar değilseniz ilk kurulumun kolaylığının azizliğine uğrayıp gelecekte oyun kaydınızı sildirecek hatalar yapmanız oldukça olası. Bu nedenle oyun içi mekaniklerin tamamı hakkında az çok fikir sahibi olmadan ilk kasaba kurulumuna geçmenizi önermem.

İlk kasabanın kurulumu öncesi inşaat sektörünüz bulunmadığı için önce inşaat sektörünün kurulumunu ayarlamamız gerekiyor. İnşaat sektörü uzun bir süre kaynakları gümrük sınırından ihraç edeceği için gümrük sınırında sürekli bir araç trafiği yaşanacak. Ayrıca kaynağı sınırdan alacağınız için inşaatlarınıza kaynak taşıyacak araçların bulunduğu inşaat ofislerinizi sınıra yakın bölgeye kurmanız önemli. Ne kadar sınıra uzak bölgeye kurarsanız, hem araç yıpranması, hem yakıt kullanımı hem de yol kullanımı açısından sorunlar yaşarsınız. Bu nedenle gümrükten kasabaya giden yola yan yol yapıp inşaat ofislerimizi bu bölgeye yerleştiriyoruz. Bir öneri de kereste, metal, prefabrik ve tuğla gibi neredeyse her inşaatta kullanılabilecek ve depolaması kolay kaynaklar için ücretsiz açık depolar kurup buralarda depolayıp gümrük trafiğini bir nebze azaltabilirsiniz. İnşaat bölgesini ayarlayıp gerekli araçları satın aldıktan sonra ilk kasabanın inşaasına başlayabilirsiniz.

İlk kasabayı kurarken yurttaşların ihtiyaç duyacakları hizmet binalarına erişiminin olduklarına emin olmalıyız, ihtiyacı karşılanmayan yurttaşlar şehirden firar etmeye eğilimlidir. Bu nedenle koyacağınız bütün evlerin ulaşım kapsamına bir adet otobüs durağı koyacağız ve diğer binaların bu otobüs durağına yürüme mesafesinde olduğundan emin olacağız. Yani bir bina eve yürüme mesafesinde olmayabilir fakat otobüs durağına yürüme mesafesinde olması yeterli olacaktır. Bu mekanikten ileride bahsedeceğim. Yurttaşların ihtiyaçları için market, bar, anaokulu, okul, spor binası ve kültür binası inşa ettiğinizden emin olun.

İlk kasabanın üst yapısını hallettiğimize göre gelelim altyapı kısmına. Altyapı binaları ve işleyiş mekaniğini detaylı anlatacağım için şu an detaylara girmiyorum. Yurttaşlarımızın elektrik, içme suyu, kanalizasyon ve ısıtma ihtiyaçları. Başlangıç düzeyinde bir süre boyunca kendi elektriğimizi üretemeyeceğimiz için elektriği sınır gümrük kapısından ihraç edeceğiz. İçme suyunu nasıl çözeceğiniz oyunun başlangıç zorluğu ve başlangıç parasına göre değişiklik gösterir. Su kuyusu ve arıtma tesisi kurmadan yalnızca su kulesi ve su şebekesi bağlantısıyla ilk büyük şehrinizi kurana kadar idare edebilirsiniz. Çünkü su arıtma tesisi için gereken iş gücü, kimyasal ve yer altı boru hatları bütçenizi aşabilir. Bu nedenle sadece su kulesi ve su şebekesi inşa edip su kulesi için gereken suyu teknik ofisler ve su sarnıcı araçları aracılığıyla gümrükten satın alarak çözebilirsiniz.

Elektriğe erişim sağlamanın iki yolu var: santral yoluyla veya ithal ederek. Elektriği kendiniz de üretseniz, ithal de etseniz çalışma mekaniği değişmez.

Elektrik ürettiğiniz tesisten veya ithal edeceğiniz gümrük kapısından Yüksek voltajlı elektrik hattı çekerek güç trafosuna bağlantısını sağlayın. Güç trafosundan orta gerilimli yer üstü veya yer altı hattı ile şehir elektrik şebekesine bağlantısını gerçekleştirin.

Yani sırasıyla;

Elektrik kaynağı > Yüksek Gerilimli Güç Hattı > Güç Trafosu > Orta Gerilimli Güç Hattı > Elektrik Şebekesi

Elektrik şebekesini inşa ettikten sonra üzerine tıklar ve açılan pencereye bakarsanız şebekenin yük durumunu görebilirsiniz. Pencerede iki adet yük yüzdeliği gözükür. Maksimum yazan yüzdelik o şebekeye bağlı bütün binaların en yüksek güç tüketim durumunda yalnızca o şebekeye bağlıymış gibi hesaplandığı durumdur. Ortalama olarak verilen yüzdelik veri ise birden fazla şebekeye bağlı binaların elektrik tüketiminin bağlı olduğu tüm şebekeler arasında paylaştırılmış halidir.



Kurduğunuz bir bölgede var olan tek elektrik şebekesinin üzerindeki yük miktarının %190 olduğunu düşünelim. Aşırı yüklenmeden dolayı kesintiler olacaktır. Fakat aynı yere ikinci şebekeyi koyduğunuzda şebeke penceresinde maksimum tüketim %190 yazmasına rağmen ortalama tüketim %95 yazacaktır. Dikkate almanız gereken kısım düşük olan değerdir bu nedenle. Ortalama tüketimin %100’ün üzerine çıkmadığından emin olmaya çalışın.

Yurttaşlarımız yaşamlarını sürdürebilmek için içilebilir temizlikte suya ihtiyaç duyarlar. Aynı zamanda bazı endüstriler de üretim yapabilmek için belli kalitenin üzerinde suya ihtiyaç duyarlar.
Suyun iletim mekanizması yüksek basınçtan düşük basınca doğru olacak şekilde ilerler. Bu nedenle Suyu ya pompa aracılığı ile ya da yüksek bir depodan dağıtım ile basınçlaştırmanız gerekir. Yüksek kalite ve yeterli basınçta su sağlamanın önemini üç maddede açıklayabiliriz:

-Vatandaşların temiz suya ihtiyacı var. Aksi halde mutsuzluk ve sadakat problemi yaşarsınız.
-Vatandaşların iş yerlerinde temiz suya ihtiyaçları var. Aksi halde üretim verimliliği yarı yarıya azalır.
-Vatandaşların sağlıklı olabilmesi için temiz suya ihtiyaçları var. Aksi halde sağlıksız vatandaşların yaşam beklentileri azalır ve nüfusunuz düşüş trendine girer.

Su tesisatı kapsamında üç tip bina bizi karşılıyor:

Su Kaynak Binaları: Yer Altı Su Kuyuları, Yüzey Suyu Binaları, Gümrükler ve Arıtma Tesisleri
Dağıtım binaları: Borular ve Su Pompaları, Depolar, Su Şebekeleri
Tüketim binaları: Yurttaşların yaşadıkları ve çalıştıkları binalar, bazı endüstriler

Kaynak binaları suyun temin edildikleri yerlerdir ve arıtma sırasında daha az kimyasal kullanımı için kaynak binaların konumlarını belirlerken kirliliğin olmadığı bölgeleri seçmek önemlidir. Kaynak binalar sayesinde çıkardığımız suyu borular ve pompa aracılığıyla arıtma binasına ulaştırırız. Arıtma binasında arıtılan suyu ise yine su boruları ve pompalar aracılığıyla isterseniz direkt suyun tüketileceği su şebekelerine veya ara durak olarak yüksek su kulelerine ulaştırabilirsiniz. Hangi yolu tercih edeceğinize göre kullanacağınız binalar sırasıyla şöyle olmalı:

Su Temin Binası(su kuyusu, yüzey su binası) > Su Pompası > Arıtma Tesisi > Su Pompası > Su Şebekesi

Su Temin Binası(su kuyusu, yüzey su binası) > Su Pompası > Arıtma Tesisi > Su Pompası > Su Kulesi > Su Şebekesi

Gümrük > Su Şebekesi

Eğer gümrük yolunu tercih edecekseniz önemli bir not düşmem gerekiyor. Gümrükten temin ettiğiniz suyu direkt olarak su şebekesine götürürseniz su basınçlı bir şekilde iletilemeyecektir. Bir vatandaş suyu basınçlı bir şekilde tüketmediği sürece böyle bir ihtiyacı olmayacaktır. Yani bir vatandaş ilk kez basınçlı su ile tanışana dek bunu bir ihtiyaç olarak görmeyecektir. Bu nedenle elinizdeki para kısıtlı ile şehriniz büyüyene kadar bu yolu tercih edebilirsiniz.


100 yurttaş 1 günde ortalama 1m³ su tüketir. Şehri planlarken belirli konut bölgelerine oyunun arazi aletleri kısmındaki şehir oluştur butonu ile isim verebilirsiniz. Benim tavsiyem bir su şebekesinin çapındaki tüm konut bölgelerini nüfuslarına göre isimlendirip su tesisat kurulumunu yapmanız. Çünkü hangi bölgede kaç kişinin yaşayacağını biliyorsanız önce şebekeleri yerleştirip kaç m³ su gerekeceğini hesaplayıp hangi büyüklükte kuyu ve arıtma tesisi kurabileceğinizi hesaplayabilirsiniz.

Hiçbir zaman ucu ucuna yetecek miktarda üretim yapmayın. Su kuyusu, arıtma tesisi ve su borularının taşıma kapasitelerinin maksimum %75’ini kullanacak kadar hesaplayıp altyapınızı kurarsanız gelecekte bölgeye yapacağınız yeni binaların da gereksinimlerini karşılamış olursunuz.



Resimdeki su altyapısı 20 adet Dnipro Flats(Help for Ukraine DLC) Barındıran şehir için tasarlanmıştır. Binanın özelliklerine baktığımızda günlük maksimum 26m³ su tüketimi olduğunu görüyoruz. Diğer hizmet binalarını da hesaba kattığımızda 600m³ temiz su üretimi yapabilen bir altyapı kurmamız gerekiyor. Kullandığım binalar:

9 x Küçük Su Kuyusu (70m³) = 640 m³
3 x Büyük Su Pompalama İstasyonu (300m³) = 900m³
2 x Büyük Su Arıtma Tesisi (300m³) = 600m³
Büyük Su Boruları (127m³)

Kullandığımız binalar ve onların üretim kapasiteleri ve üretilen suyu taşıdığımız boruların kapasitelerine bakınca herhangi bir darboğaz ile karşılaşmayacağımızı anlayabiliyoruz. Toplamda 640m³ kaynaktan su çıkarıyoruz. Bu 640m³ suyu tanesi 127m³ kapasiteli borularla pompalara taşıyoruz. Her bir su borusu 70m³ su taşıdığı için su pompalama istasyonuna 3 adet su borusu bağlamamıza rağmen 300m³ kapasiteyi aşmıyoruz. 3 pompalama istasyonun sırasıyla taşıdığı su miktarı 140m³, 210m³ ve 210m³. Bu pompalama istasyonlarından yine 70m³ su taşıyan 4'er adet su borusunu 2 adet büyük su arıtma tesisi binasına gönderiyoruz. Bu binaların birinin kapasitesi 300m³ ve su girişi 210m³. Yani şehir tam kapasitede su tüketimine sahip olsa bile Su arıtma tesislerinin %75 verimlilik ile çalışması şehrin su ihtiyacını karşılayacaktır. Oyunda bir endüstriyi %100 verimlilik ile çalıştırmak zor olduğu için altyapı kurulumlarını varsayılan maksimum tüketimin de üzerinde üretim sağlayacak şekilde ayarlarsanız sorun yaşamazsınız. Yurttaşların su tüketiminin en yüksek olduğu durumun evde oturdukları vakit olduğunu düşünürsek ve şehrimizde işsizliği minimum tutmaya özen gösterirsek bu kurulumun aslında %30-40 verimlilikle bile çalışmasının yeterli olacağını söyleyebiliriz.


Küçük su arıtma tesisi yaklaşık 12000 yurttaşa hizmet verebilirken büyük su arıtma tesisi yaklaşık 30000 yurttaşa hizmet verebilir.

Bütün binaların ve su borularının üretebileceği ve taşıyabileceği suyun m³ cinsinden verileri oyunda mevcut. Eğer günde 100m³ üretime sahipseniz ve bu üretim hattına bağlı 3 adet 100m³ su borusu ile dağıtım yapıyorsanız basınç düşük kalacaktır. Altyapınızı kurarken suyu taşıdığınız boruların taşıma kapasitesinden daha fazla su üretimi yaptığınıza emin olun.


Atık su, temiz su ile aynı çalışma prensibine sahip. Bu nedenle sadece önemli noktaları vurgulayıp geçeceğim. Eğer şehrinizdeki konutlara büyük su boruları ile su dağıtımı yapıyorsanız atık suyunuzu da büyük atık su boruları ile taşımanız gerekiyor.

Atık su iletiminde sırasıyla:

Atık su şebekesi > Atık Su Pompası > Kanalizasyon Boşaltım Tesisi

Atık Su Şebekesi > Kanalizasyon Boşaltım Tesisi (eğer şebekenin yüksekliği kanalizasyon çıkışından yukarıda ise yer çekimi vasıtası ile pompaya ihtiyaç duymadan atık su kanalizasyon çıkışına taşınır)

Atık Su Şebekesi > Kanalizasyon Yükleme Boşaltma İstasyonu > Gümrük

Su dağıtımını hangi boyuttaki borular ile yaptıysanız kanalizasyon boşaltımını da aynı boyuttaki borular ile yapmanız gerekiyor!

Rehberin atık yönetimi kısmı detaylı olmayıp, cumhuriyetinizde kirlilik oluşumunun önüne geçmeye yöneliktir. Çöpleri ayırma ve geri dönüştürme süreci bu rehberin kapsamında değildir. Eğer geri dönüşüm için de rehber istiyorsanız daha sonradan bu rehber üzerinde güncelleyebilirim.
Atıklar, yurttaşların kaldıkları konutlar, çalıştıkları iş yerleri ve endüstriyel binalar tarafından üretilen çöplerdir. Su, kanalizasyon, elektrik kadar temel bir öneme sahiptir zira atık yönetiminin iyi işlemediği bir cumhuriyette yurttaşların sağlık problemleri nedeniyle yaşayacağınız sorunlar nüfusunuzu eritebilir.

Kullanılacak binalar ve araçlar:

Küçük çöp konteyneri standı: Konut binalarının kapsama alanlarına yerleştirilir.
Büyük çöp konteyneri standı: Endüstriyel binaların ve hastanelerin kapsama alanlarına yerleştirilir.
Çöp konteyneri nakil binası: çöplerin toplandığı bina
Çöplük: Yakılan çöplerin atıklarının biriktirileceği bina
Kepçe Makinalı çöplük: Çöplük ile aynı işleve sahiptir fakat kamyonlar yükleme ve boşaltmayı çok hızlı gerçekleştirir.
Çöp yakma fırını(küçük/büyük/enerji üreten/ısı üreten): Her çöp türünün belirli bir verimlilikte yakılıp karışık atık ve kül olarak dışarı atıldığı binalar.
Çöp kamyonu: Küçük çöp konteyneri standından çöpleri toplayarak çöp konteyneri nakil binasına boşaltan teknik ofise bağlı araçlar
Çöp kamyonu(büyük çöp konteyneri): Büyük çöp konteyneri standından çöpleri toplayarak çöp konteyneri nakil binasına boşaltan teknik ofise bağlı araçlar. Ayrıca nakil binaları arasında çöp taşıtmak için ve çöpleri gümrüğe satmak için kullanılabilir.

Önemli detaylar: Her binanın çöp konteyner standına bağlı olduğuna emin olun. Bunun nedeni teknik servis ofisindeki çöp kamyonlarının çalışma matematiğinde gizli, ofis erişim noktasındaki bina ve konteynerleri sürekli tarar ve %50 doluluğun üzerinde olduğu konteyner ve binalara kamyon gönderir. eğer doluluğu yüksek olan yer konteyner değil bina ise çöp kamyonu binaya girer ve direkt teknik servis ofisine yeni bir iş almak için geri döner ve teknik servis ofisi o kamyonu çöpleri biriktirdiğiniz yere çöpü boşaltması için gönderir. çöp kamyonları işi sadece ofise geri döndüğünde alır bu arada yol üzerindeyken başka iş atanmaz. Bu nedenle konteyner koyarsanız o an 3 adet %50 üzeri doluluğa sahip konteyner var ise ofis tek bir kamyonu o üçünü toplaması için gönderir böylelikle yaklaşık 8-9 binanın çöp birikimini tek kamyon ve tek kamyonla çözmüş olursunuz.


Öncelikle bir teknik ofise ve ona bağlı küçük ve büyük konteynerli çöp kamyonlarına sahip olduğunuza emin olun. Teknik ofisin konumu önemli, hem şehri kapsayabilecek kadar şehre yakın olmalı hem de verimlilik açısından konteyner nakil binalarına yakın olmalı. Ben kendi kurulumlarımda şehre yakın bir bölgeye teknik ofisleri ve nakil binalarını yerleştiriyorum. Nakil binası ile yakma fırını kurulumu arasındaki tedariği ise dağıtım ofislerine bağlı çöp kamyonları ile sağlıyorum.

Çöp Konyetneri Standı > Nakil Binası > Yakma Fırını > Çöplük

Kurulumunuz bu şekilde olmalı. Çöp kamyonları çöpleri konteyner standından alacak ve nakil binasına ulaştıracak. Nakil binası ile yakma fırınını doğrudan fabrika bağlantısı ile bağlayabilirsiniz. Yakma fırını nakil binasından aldığı çöpleri yakacak ve atığı isterseniz başka bir nakil binasına veya çöplüğe aktaracak. Çıkan çöpün bir kısmı hurda bir kısmı kül olacak. Kül bir süre sonra yok oluyor fakat diğer atıklar yok olmayacağı için çöp kamyonları aracılığıyla gümrüğe satabilirsiniz. Çöp ayrıştırma ve geri dönüşüm konusunda oyun çok fazla seçenek sunduğu için bu anlattığım optimum çözüm değil fakat şehrinizi kirlilikten korumak için yeterli.

Isıtma yurttaşlarınızın temel ihtiyaçlarından biridir. Oturdukları binalar yeterince sıcak değil ise hem hastalıklar artar hem de mutsuzluk artar.

Binalar:

Küçük Isıtma Tesisi: Su tankı kapasitesi 210m³ tür.
Isıtma Tesisi: su tankı kapasitesi 1050m³ tür
Küçük Isıtma Borusu: 100m³ sıcak suyu taşıyabilir
Büyük Isıtma Borusu: 300m³ sıcak suyu taşıyabilir
Küçük Isı Pompalama İstasyonu: 100m³ sıcak su tankı. ısıtma boruları 1000 metrelik uzunluk sınırına sahiptir. Eğer 1000 metreden daha uzun bir boru hattı inşa edecekseniz ısı pompalama istasyonu kullanmalısınız
Isı Pompalama İstasyonu: 300m³ sıcak su tankı. ısıtma boruları 1000 metrelik uzunluk sınırına sahiptir. Eğer 1000 metreden daha uzun bir boru hattı inşa edecekseniz ısı pompalama istasyonu kullanmalısınız
Küçük Isı Değiştirici: Sıcak suyun konutlara dağıtımını yapan bina. 100m³ sıcak su tankı
Isı Değiştirici: sıcak suyun konutlara dağıtımını yapan bina. 300m³ sıcak su tankı.


Isıtmaya ihtiyaç duyan binaların sıcak su tankı kapasitelerini hesaplayıp şehrimiz için hangi ısıtma tesisinin kullanılacağını belirliyoruz. Sıcak suyun borularla taşınırken yaşanacak ısı kaybını ve ısıtma tesisinin sürekli tam kapasitede çalışamayacağı ihtimalini göz artı etmemeliyiz. Bu nedenle nasıl ki su tesisatını kurarken yaptığımız gibi potansiyel üzerinde üretime ve dağıtıma sahip olduğumuza emin olmalıyız. Ayrıca küçük ısı değiştirici kullanıyor isek küçük ısıtma borusu, normal ısı değiştirici kullanıyor isek büyük ısıtma borusu ile bağlantıları kurmalıyız. Diğer türlü sistemde darboğaz yaşarız. Hayali bir kurulum senaryosu gerçekleştirelim:

Diyelim ki şehrimiz birbirine yakın 3 bölgeden oluşuyor ve sırasıyla her bölgenin 120m³, 310m³ ve 180m³ sıcak su kapasitesine sahip binalardan oluştuğunu varsayalım. Öncelikle hangi ısıtma tesisini kullanacağımızı belirlememiz gerekiyor. İhtiyacımız olan toplam sıcak su tankı kapasitesi 610m³ olması nedeniyle normal boyutlu ısıtma tesisini kullanmamız gerekiyor. Normal boyutlu ısıtma tesisinde 7 adet ısıtma borusu çıkışı bulunmakta. Bu şartlar altında tek bir ısıtma tesisinden 4 adet çıkış sağlayarak;

A Isıtma Tesisi > Büyük ısıtma borusu > 1 adet Isı Değiştirici(1. bölge)
A Isıtma tesisi > Büyük ısıtma borusu > 2 adet ısı Değiştirici(2. bölge)
A ısıtma tesisi > Büyük ısıtma borusu > 1 adet ısı Değiştirici(3. bölge)

Yukarıdaki kurulum ortalama %70-75 verilmlilikle çalışan bir ısıtma tesisinin kurguladığımız şehri şehri beslemesi için yeterli olacaktır. 2. Bölge için 300m³ sınırını çok az aşmamız gerektiğinden iki adet ısı değiştirici yerine 1 adet ısı değiştirici ve 1 adet küçük ısı değiştirici kullanılabilir. Öyle bir durumda küçük ısı değiştirici için küçük ısıtma borusu kullandığınızdan emin olun. Bunların dışında Isıtma tesisi için gerekli kömür tedariğinde problem yaşamamak için kömür depolayacağınız bir mal deposu inşa edip mal deposu ile ısıtma tesisi arasında taşıyıcı bağlantısı kurup kömür tedariğinin sürekliliğini garanti altına almanızı tavsiye ederim.

Kuracağımız Sovyet Cumhuriyetinde yurttaşlarımızın nasıl ki su, elektrik, ısınma gibi altyapısal ihtiyaçları var ise beslenme, sağlık, güvenlik, eğitim, kültürel aktivite, eğlenme gibi ihtiyaçları vardır.


Konutta en önemli faktör yapının kalitesi. Yurttaşlar ne kadar kaliteli yapılarda yaşıyorsa o kadar mutlu olmabiliyorlar. %85 kalitede bir binada yaşayan yurttaşın mutluluk yüzdesinin 85'i geçme ihtimali yok. Bahsettiğim mutluluk oranı oyunun en zor ayarlarında geçerlidir. Oyun zorluğu azaldıkça mululuk yurttaşların mutluluk oranı daha da artacaktır. Daha kaliteli ve sağlam yapılar inşa edebilmek için Teknik Üniversite ve Parti Karargahlarında araştırmanız gereken yapı sekmeleri bulunmakta. Bir diğer önemli husus ise cumhuriyetinizde sürekli bok apartmanların bulunması gerektiği. Yurttaşlar mutlu ve sağlıklı ise nüfus artış eğilimindedir. Artan nüfus bütün boş apartmanları doldurduğu takdirde ailesiyle yaşayan 21 yaş üzeri yurttaşlar bir süre cumhuriyetinizde yaşadıktan sonra firar edecektir.


Yurttaşların temel besin, giyim ve lüks ihtiyaçlarını düzenli olarak karşılayabilmek en temel görevlerinizden biri. Ekmek hayatta kalmaları için yeterli olsa da ete erişimlerinin olmaması çok fazla mutluluk azaltıyor. Kıyafet ve elektronik ise yine doğrudan mutluluk dolaylı yoldan ise sadakati arttırabilecek ürünler. Bir AVM, market, supermarket gibi yapının iki temel niteliğe sahip olması gerekir; her yurttaşın ulaşabileceği yakınlık ve ürünlere sürekli erişim. Alışveriş merkezleri hususunda karar vermeniz gereken şey şehrin nüfusuna göre hangi marketi seçeceğinizdir. Şehrinizdeki market veya marketler sürekli olarak gelen müşterileri karşılayabilece kapasitenin altında kalıyor ise yurttaşların mutluluğu azalacak ve firar etmeye başlayacaklar.


Spor, kültür, bar ve kiliseler yurttaşların eğlence ihtiyaçlarını karşılayan yapıları barındırırlar. Bar ve Kiliseler olumsuz sağlık ve politik etkileri nedeniyle çok önerilmez. Her yurttaşın spor alanlarına ve kültürel binalara erişimi var ise alkol bağımlılığı ve dine yatkınlığı zaman geçtikçe azalacaktır. Tam tersi spor salonları ve kültürel alanlara erişimi olmayan yurttaş düzenli olarak bu ihtiyacına karşılık bara giderse alkol bağımlılığı, kiliseye giderse dine olan yatkınlığı artacaktır.


Hastaneler, yurttaşların yaşam sürelerini uzatmak, sağlıklı bir birey olmalarını sağlayıp iş verimliliklerini artırmak için gereklidir. Çalışan ihtiyacı olarak yüksek eğitim düzeyine sahip işçilere de ihtiyaç duyarlar. Yurttaşlar yürüyerek erişim konusunda problem yaşıyorsa ambulanslar ile hastanelere taşınırlar. Ancak ambulans sayısında belirli bir kısıtlamaya sahip olduğumuz için hastanelerin konumları erişilebilirlik açısından büyük önem taşıyor.


Gizli polis teşkilatı yurttaşların sadakatlerini ölçmeye yarayan hizmet binalarından. Sadakat bir şehrin mutluluğu ve doğal olarak firar ihtimallerini etkilediği için düzenli olarak takip edilmesi gerekmekte. Konum olarak bütün konutların yürüme mesafesinde olması gerekmemekte çünkü sadakat ölçümünü araçlarla binalara uğrayarak yapıyorlar. Bir kaç apartmana yürüme mesafesinde olması yeterlidir.


Oyuncu için en önemli yapılardan. Oyunun arayüzünden nüfus istatistiklerini ve doğal olarak yurttaşların genel sorunlarını, mutluluk durumlarını, sadakatlerini, sağlık durumlarını vs. görebiliyorsunuz. Fakat birden fazla şehriniz var ise bunları ayrı ayrı görebilmek için şehir muhasebe ofislerine ihtiyacınız bulunmakta. Her şehrin kendine özgü ayrı problemleri olacağı için her şehirde bulundurmaya ve düzenli olarak istatistikleri kontrol etmeye özen gösterin.


Sovyet Cumhuriyetinizde yurttaşlar her yurttaş gibi suçtan arınmış bir şehir, adalet ve güvenlik talep eder. Suçla mücadelede kullanacağımız binalar:

Polis Karakolu: Polis memurları ve işçilerden oluşur. Yurttaşlar bir suç ihbar ettiğinde polisler arabayla suçluyu alır ve karakola getirir. İlk sorgulama ve suçu inceleme aşaması karakolda gerçekleşir. Çözüme kavuştuktan sonra dava adliyeye sevk edilir.

Adliye: Hakimler ve işçilerden oluşur. Suçlar kabahat, hafif ve ağır olacak şekilde kategorilendirilir ve davalar görülür. Dava görüldükten sonra suçun büyüklüğüne göre bir ceza verilir ve suçu kesinleşmiş yurttaş hapishaneye gönderilir. Polis karakollarının aksine sadece bölgelerindeki değil diğer bölgelerden gelen davalara da bakarlar. Yani davalar bütün cumhuriyetinizdeki adliyeler arasında paylaştırılır.

Hapishane: Suçu işlediği kesinleşmiş yurttaşlarınızın eğitilmesi, suça eğiliminin azaltılması ve topluma geri kazandırılması için hapishaneleri kullanırız. Hapishanelerdeki mahkumların ekmek, et ve kıyafet ihtiyaçlarının karşılanması için bu ürünlerin sürekli tedariğinin sağlanıyor olması gerekir. Mahkumların hapiste kaldığı süre boyunca hangi konularda eğitileceğini hapishane arayüzünden ayarlayabilirsiniz. Hapiste kaldıkları sürece suça eğilimleri giderek azalacaktır. Eğer suça eğilimlerini azaltamazsanız hapisten çıktıktan sonra yerleştikleri apartmanda huzuru ve mutluluğu azaltma eğilimindedirler.


Cumhuriyetimizde yurttaşlar eğitime ihtiyaç duymazlar, aksine cumhuriyetiniz eğitimli yurttaşlara ihtiyaç duyarlar. Peki eğitimsiz, eğitimli ve yüksek eğitimli yurttaşlar ihtiyaçlar açısından birbirinden ayrılıyor mu? Yurttaşların eğitim seviyesi onların ihtiyacı açısından yalnızca elektronik ürünlerde farklılık gösterir. Eğitim seviyesi ne kadar yüksek ise yurttaşların Radyo, Televizyon ve Bilgisayar ihtiyacı o kadar artar. Buna karşılık Cumhuriyetimiz bakımından belirli iş kollarında çalışmak zorunda olan yüksek eğitim düzeyine sahip yurttaşlar gerekmektedir. Bu nedenle benim tavsiyem üniversite eğitimi almış yurttaş oranını minimum %50 civarlarında tutmanız. Elektronik sevkiyatınızın yeterli olduğunu düşünüyorsanız eğitim seviyesini istediğiniz düzeye çıkarabilirsiniz. Çünkü Üniversite eğitimine sahip yurttaşın niteliksiz işlerde çalışmasının onun mutluluğu veya sadakatine yönelik olumsuz bir etkisi yoktur.

Eğitim Binaları:

Kreş: Kreşler küçük çocuklara sahip yurttaşların çalışma saatlerinde çocuklarını bıraktıkları ve böylece istihdamı artıran yapılardır.

Okul: Yurttaşlarımızın temel eğitim almasını sağlayan ilk eğitim kurumu. Okuma yazma ve temel nitelikleri geliştirmeye yarar. Temel eğitim almış işçilerin verimliliği eğitimsiz işçilere göre daha yüksektir.

Teknik Üniversite: Üniversiteler eğitim düzeyi temel yurttaşlarımızın prefosyonelleşmesini sağlar. Eğitim açısından bütün üniversiteler aynı görevi görür fakat araştırmalar bakımından birbirlerinden ayrılırlar. Teknik Üniversiteler teknik konularda, sanayi ürünleri ve üretim konularında araştırma yapacağınız kurumlardır.

Tıp Fakültesi: Tıp fakülteleri yurttaşlarımızın sağlık problemlerinin önüne geçmek ve olası salgınların etkisini azaltmak için araştırmaları yapabileceğimiz üniversitelerdir.

Parti Karargahı: Parti karargahı Sovyet ve Nato bölgeleri ile olan ilişki düzeyimizi geliştirebileceğimiz araştırmalara ev sahipliği yapar.

Yurt: Yurtlar üniversitelere erişimi olmayan yurttaşlarımızı üniversite eğitimi almaları için yerleştireceğimiz geçici konutlardır.

Yetimhane: Oyundaki doğum ve ölüm mekaniği nedeniyle önemlidir. Eğer bir yurttaşımız hayatını kaybettiğinde bebeği veya çocuğu var ise o bebek de yurttaşla beraber yok oluyor. Yetimhaneniz var ise ölen yurttaşın çocuğunun bakımı yetimhaneler tarafından üstleniliyor böylece nüfus kayıpları azalıyor.

• Hileleri Aç/Kapat: C + H + E
  
• Geliştirici Modunu Aç: D + E + V (Çalışması için birkaç kez basmak gerekebilir.)

• Tel Kafes Görünümü: F1
  
• Yükseklik Görünümü: F2
  
• Yeraltı Görünümü: F3
  
• Yapışmayı(snap) aç/kapat: F4
  
• Haritayı Göster/Gizle: M
  
• Kirlilik Katmanını Göster: Ctrl + I (Kirlilik açık olmalı)
  
• Trafik Yoğunluğu Katmanı: Ctrl + T (Aynı zamanda ağaç/çalı büyümesi de hızlanır)
  
• Fare İmlecinin Koordinatlarını Göster (sol üstte): C (basılı tut)
  
• Düğümleri Göster (mor-nodes/beyaz-segment nodes/yeşil noktalar-deniz seviyesi): H (basılı tut)
  
• Arayüzü Gizle: G
  
• Kaynak Yığınlarını Gizle: Numpad 7 (basılı tut)
  
• Araçları Gizle: Numpad 5 (basılı tut)
  
• Yayaları Gizle: Numpad 6 (basılı tut)

• Kamerayı Kilitle: Ctrl + R
  
• Harita Kenarlarını Aş (serbest kamera): B (basılı tut)
  
• Yeraltına Kamera ile Gir: B + Orta Mouse + WASD
  
• Hassas Yakınlaştır: Sol Ctrl + Mouse Tekerleği
  
• Kamerayı Döndür: Sol Alt + Mouse Hareketi
  
• Kamerayı Kaydır: Sağ Mouse + Hareket

• Kısayol Öğesi Seç: 1'den 0'a
  
• Kısayol Sekmeleri Arasında Geçiş: F5 / F6
  
• Belirli Sekmeyi Seç: Alt + 1'den 0'a
  
• Seçili Öğeyi Kısayola Ata: Ctrl + 1'den 0'a

• Atama Türleri Arasında Geçiş: Tab (ters yön için Shift basılı tut)
  
• İnşaat Ofisi Grubu Seç: 1'den 0'a

• Navigasyon Alanlarını Göster: H (basılı tut)
  
• Planlanan Rotayı Göster: X (basılı tut)

• Meşgul Ray Segmentlerini Göster: H (basılı tut)
  
• Bir Sonraki Segmenti Göster: X (basılı tut)
  
• Tüm Rota: C (basılı tut)
  
• Yol Düğümlerini Göster: Z (basılı tut) (gemiler hariç)

• Aracı Sat: Delete (Bakım açıkken para kesilir)
  
• Yakıtı 10 litreye ayarla: Ctrl + F (Trende %50’ye düşürür)
  
• Kodlama Bilgisi Göster: Ctrl + Q
  
• Atık Miktarını Göster: Q (basılı tut)
  
• Bakım Bilgisi Göster: Q (bakım açık olmalı)
  
• Araç Koordinatları: Ctrl + B (basılı tut)
  
• Araç Yolu Segmenti: I (basılı tut)
  
• Aracı Görev Yerine Işınla: Ctrl + H (Görevdeyken çalışır)

• Yol Eğrisi Ayarı (ince): Shift (basılı tut)
  
• Köprü/Tünel Yüksekliği (1m): Ctrl (basılı tut)
  
• Binayı Yansıt-Aynala: T
  
• 90° Döndür: R
  
• Binayı Yık: Delete
  
• Depolama Alanlarını Gizle: F (basılı tut)
  
• Bütün Sorunları Göster: Ctrl + Q (basılı tut)
  
• Karma Atık Bileşenlerini Göster: Q (atığın üstünde bekle ve basılı tut)
  
• Su/Kanalizasyon Bileşenleri: Ctrl + B (üstüne gel ve basılı tut)
  
• Bağlantı Noktalarını Göster: Ctrl + C (konveyör, boru, yol vb.)

• Tüm Elektriği Yok Et: E + L + C veya E + L + T (Oyun duraklatılmamış olmalı)

⚠️ E + L + T ayrıca bazı hatalı elektrikli araçları sıfırlayabilir.

• Duraklat/Başlat: Space
  
• 1 Adım Zaman Atla: F
  
• Zamanı Yavaş İlerlet: Ctrl + F (Oyun duraklatılmışken)
  
• Çimen/Tarım Büyüt: N
  
• Ağaç/Bush Büyüt: Ctrl + T
  
• Kamerayı Rastgele Noktaya Işınla: Ctrl + 1

• Aşırı Hız: Ctrl + Numpad 1
  
• Aşırı Aşırı hız: Ctrl + Numpad 2

⚠️ Aşırı hız seçeneği oyunda bozulmalara neden olabilir. Yol yapım süreçleri, araçların görevleri ve vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamaları sekteye uğrayabilir.

22.02.2025 - Su & Atık Su Bölümü - Fotoğraf ve açıklaması örnek su altyapısı eklendi.
21.07.2025 - Kısayollar (Shortcuts) Bölümü - Kısayollar ve açıklamaları eklendi.